İletişim Dil ve Konuşma Becerisi

İletişim Dil ve Konuşma Becerisi

İletişim dil ve konuşma becerisi üzerine konuşacağımız bu yazıya dikkatle odaklanın. Çünkü insanların kendilerini ifade etmelerinin etkili bir aracı olan dil ve konuşma becerilerinin sadece insana has bir özellik olarak geliştiği görülmektedir. Dünya üzerinde zihninde düşündüğü şeyleri konuşma seslerine ve daha sonra da sembollere dönüştürebilen tek canlı insanoğludur.

Güncel Türkçe Sözlük’te konuşmak kavramı “bir dilinkelimeleriyle düşüncesini sözlü olarak anlatmak”, “belli bir konudan söz etmek, “bir konuda karşılıklı söz etmek, sohbet etmek” (Türkçe Sözlük: 2005:1213) şeklinde tanımlanmıştır. Bir başka tanımda ise konuşma; zihinde başlayan ve düşüncelerin sözle ifade edilmesiyle tamamlanan bir süreçtir (Güneş, 2007: 95).

Dil öğretiminde amaç bireyin anlama (okuma ve dinleme) ve anlatma (yazma ve konuşma) becerilerini geliştirmektir. Konuşma bir anlatma becerisidir ve bireyin duygu ve düşüncelerini sözle anlatmasıdır. Konuşma, bireyin toplumsal hayat içerisinde iletişim kurmasını sağlayan en etkili araçtır.

İçinde bulunduğumuz bilgi çağı, iletişimin önemini ortaya koymakta, günlük hayattaki iletişim de ağırlıklı olarak konuşma ile gerçekleşmektedir. Kitle iletişim araçları dünyasındaki gelişmeler, iletişimde konuşmanın önemini daha da artırmaktadır. Konuşma becerisinin kullanımı, sözlü iletişim durumlarında büyük bir önem taşımaktadır. Bu durum da dil yapısı içerisinde konuşmanın önemini açıkça ortaya koymaktadır.

“Konuşma becerisi ile toplumsallaşma arasında diğer becerilere oranla daha fazla ilgi vardır. Bu yüzden konuşma becerisinin gelişmesi sosyal, psikoloji, davranış bilimleri, iletişim bilimleri gibi bilimlerle doğrudan ilişkilidir” (Ünalan 2007: 3).

Sağlıklı olan her birey, konuşma yetisiyle doğar. Ama bireyin doğru ve düzgün konuşması, ailesi, çevresi ve aldığı eğitimle doğrudan ilişkilidir. Bunun için de konuşma eğitimine ihtiyaç vardır. Konuşma eğitimi, konuşarak daha iyi nasıl iletişim kurabileceğini, doğru seslendirmeyi, kurallara uygun ve nazik konuşmayı içerir. Bunları gerçekleştirmek için belirli amaçlar, kazanımlar, ilkeler, aşamalar ve etkinlikler vardır (Yıldız ve diğerleri, 2008: 154).

#1 İletişim Ve Başlangıcı

İletişim, gönderici ve alıcı konumundaki iki insan ya da insan grubu arasında gerçekleşen duygu, düşünce, davranış ve bilgi alışverişidir.

Kişi, sosyal çevrede sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmek için çevresindekilere iletişime geçer. Ayrıca ruhsal ve bedensel ihtiyaçları gidermek için iletişim oldukça gereklidir. Toplumsal kanun ve kuralları sağlıklı işletebilmek için iletişim şarttır. Bu da gösteriyor ki iletişim, bir insanı yakın ve uzak çevresine bağlayan halkadır.

İletişim türleri: \”Dille gerçekleştirilen iletişim, jest ve mimiklerle gerçekleştirilen iletişim, resim, şekil, çizgi gibi sembollerle gerçekleştirilen iletişim, simgelerle gerçekleştirilen iletişim.\” İnsan duygu ve düşüncelerini en iyi, dil ile anlatır. Dille gerçekleştirilen iletişim; resim, şekil, işaret ve vücut diliyle yapılan iletişimden daha güçlü ve daha kullanışlıdır.

İnsan toplu halde yaşayan bir varlıktır. Dolayısıyla İletişim, toplumsal bir varlık olan insan yaşantısının kaçınılmaz ve önemli bir boyutunu oluşturur. Toplum içinde yaşayan her insan, farkında olsun veya olmasın, birbirleriyle iletişim içindedir. İnsanlar duygu, düşünce ve hayallerini, sorunlarını birbirlerine iletişimle aktarırlar. İletişimle insanlar birbirlerini anlarlar, sorunlarını paylaşırlar, problemlerine çözümler üretirler. Yani insan hayatının merkezinde iletişim vardır.

İnsan ailesiyle, arkadaşlarıyla, komşularıyla, çevresiyle sürekli iletişim halindedir. Tarih boyunca insanlar hep iletişime önem vermişler ve sürekli iletişim halinde olmuşlardır. İlk insanların mağara duvarındaki resimleri birilerine bir şeyler anlatmak için bir araçtı. Duman, ateş, güvercin bile anlaşma aracı olarak kullanılmıştır. Şimdi elimizde sayısız iletişim yolu var ve insanoğlu dünyanın bir ucundaki, hatta uzaydaki biriyle iletişim kurabiliyor.

İletişimin gerçekleşmediği durumlarda ise insan, kendini boşlukta görür ve büyük bir yalnızlık hisseder. Hatta hiç konuşmayan insan zamanla konuşmasını bile unutabilir. Özellikle günümüzde iletişimsizlik sorunları yaşanmaktadır. Çoğu zaman telefon, İnternet gibi araçlarla çok uzaktaki insanlarla iletişim kurarken yanı başımızdaki arkadaşlarımızla, annemizle, babamızla, kardeşimizle sağlıklı bir iletişim kuramıyoruz.

#2 İletişimin Ögeleri

Gönderici (Kaynak): Duygu, düşünce ve isteklerin aktarılmasında sözü söyleyen kişi veya topluluktur.

Alıcı: Duygu, düşünce ve isteklerin iletildiği, aktarıldığı kişi ya da topluluktur.

İleti: Göndericinin alıcıya aktardığı duygu, düşünce, istek ve mesajlardır.

Kanal: Göndericinin, iletiyi alıcıya gönderirken kullandığı yol veya araçtır.

Bağlam: İletişim unsurlarının birlikte meydana getirdikleri ortamdır.

Dönüt (Geri bildirim): Alıcının göndericiye verdiği her türlü yanıttır.
Bir de şifre vardır. Gönderici, iletisini yazıyla, resimle, rakamla vb. aktarabilir. İşte bunlardan her biri şifredir. Öğretmen sınıfta, öğrencilerinden \”bir gün hiç konuşmamalarını\” istemiş. Öğrencileri de buna olumsuz yanıt vermiştir.

Bu iletişimde \”gönderici-ileti-alıcı\” öğeleri mutlaka bulunur, iletişimi başlatan unsur; göndericidir. İletişimin sağlıklı olabilmesi için gönderici durumundaki kişinin, alıcıyı ve onun durumunu göz önünde bulundurması gerekir. Aksi taktirde iletişim, başarısız olur.

İletişim etkinliğinde gösterge temel kavramlardan biridir. Çünkü iletişimde varlık ve objeler değil; onların sembolü olan göstergeler kullanılır. En yaygın ve en kullanışlı göstergeler, dil göstergeleridir. Ayrıca dil göstergeleri çok anlamlıdır, yan anlam kazanabilir.

#3 İletişimde Genel Yaklaşım

İletişim kanalları arasında en yaygın kullanım şekli sözlü iletişimdir. Özellikle gündelik yaşamımızda konuşma dili ve beden dili en çok başvurduğumuz iletişim yollarıdır. Konuşmak insanın doğası gereği iç dünyasını dışa vurmak için geliştirdiği içgüdüsel bir eylem olmakla birlikte bunu farklı diller ve tonlarla ifade edebilir. Buna karşın konuşmak her ne kadar içgüdüsel bir eylem olsa da dilin ve dili kullanan kişinin onu kullanım biçimi, gelişmişlik düzeyini etkilemektedir.

Konuşmak bir sanattır ve sanat emek, yetenek ister. Dil dediğimiz olgu farklılaşsa da değişse de onu tam manasıyla kullanmak önce dili, sonra kişinin kendini tanımasıyla mümkün olabilmektedir. Bir bilginin varlık ölçütü kişinin onu kullanma becerisiyle doğru orantılıdır. Dil de bir bilgi birikim gerektirdiğinden dolayı öncelikle bu bilgi kümesini tanımak, sonra onu kavrayabilmek ve neticede bu bilgiyi yeteneğimiz boyutunda bedenimizle ifade ederiz.

Konuşma becerisi iletişimi doğrudan etkilemektedir. İletişim kurulan aracı etkili kullanabilmek iletişimi kuvvetlendirmekle birlikte aradaki aktarımı daha akıcı ve doğru hale getirmektedir. Aynı şekilde karşımızdaki iletişim kurulan kişi hususunda da aynı doğrultu geçerlidir. Daha iyi anlatabilmekle karşımızdaki kişiye yolladığımız kanaldaki anlaşılabilirlik iletişimde önemli hususlardandır. Anlatma kapasitemizle kontrol altında tutmamız gereken asıl gerçek karşımızdaki muhatap kişi ya da kişilerin seviyesiyle orantılı bir bağlantı kurabilmektir. Anlatmak kadar anlaşılabilmekte iletişimin bel kemiğidir.

Muhatabımız kapsamında aktarılan konuşma ve bunun biçimi şekil değiştirmektedir. Kişinin kendini konuşma sanatında geliştirmesiyle her türlü seviyede konuşma yürütmesi mümkündür. Bir inşaat mühendisi örneğini ele alacak olursak, kişinin kurumda öğrendiği akademik terim ve diller ancak o akademik seviyedeki iletişim ölçütlerine sahip kişilerle iletişim kurarken kullanılmak üzere mümkündür.

Kişinin akademik dildeki malzeme tanımında öğrendiği bilgileri saha da usta ve usta başlarına aktarırken zorluk çekmemesi için, sahada kullanacağı dile ve kelimelere de hakim olması gerekmektedir. Bu sayede konuşma seviyesini bulunduğu duruma göre değiştirebilir ve bu sayede çevresiyle daha verimli iletişim kurabilir. Bunun mümkün olması için pek tabi birçok hususu öğrenmeli, benimsemeli ve hazmetmelidir. Konuşma becerisi pas tutmaya müsaittir. Ne kadar geliştirilirse o derece parlar, ne kadar kullanılırsa o kadar yenilikçi kalır. Günümüzde de değişmeyen bir gerçek her şeyin eskidiğidir.

Eskiden yeniye bir akış her an devam ettiğinden dolayı en iyi konuşma becerisi her an kendimize katabildiğimiz ve uygulayabildiğimiz beceridir.

#4 Dil Ve İletişim İkilisi

Netice olarak dil işlevsel ve mekanizmaları olan bir araçtır. Bu aracı en iyi şekilde kullanmak, onunla içli dışlı olmak ve kendini geliştirmekle mümkündür. Konuşmak güncel iletişimin bel kemiğidir. Kendini ifade edebilme biçimi ve türevlerini kapsayan konuşma, geliştirebilmesi mümkün ancak yetenek gerektiren bir daldır. İletişim insanın olmazsa olmazı olmakta, bu olmazı da en iyi şekilde kullanmak hem bir sanat hem de zanaat sayılmaktadır. İnsan, insanla olduğu sürece bu devinim hep tekrar edecek ve iletişim varlığını sürdürecektir. Bu ihtiyacımızı en iyi şekilde gidermek, kendimizi ifade edebilmek, insanlarla anlaşabilmek bu aracı en iyi şekilde kavrayıp öğrenebilmekle daha mümkün hale gelir.

Ses tonu, tını ve ses rengi konuşmanın akıcılığını, sürükleyiciliğini yani kapsamca konuşmanın etkileyiciliğine doğrudan temas eder. Bu sebepten bir binanın tamamı iletişim, yapısı dilin farklılığı, duvarlarımız konuşma ise bu ses hususları da her bir tuğlamız, alçımız ve boyamızdır. Konuşmaya renk veren onu özelleştiren, kişilerin konuşma kültürüdür. Ve bu kültür kişilerin farklı dünyalarını yansıtan bambaşka boyutlardaki aynalardır. Her kişi o farklı pencere ve aynalara sahip olmamakla birlikte bazı yetenekli kimseler birçok yönüyle buna erişebilir. İçindeki o çok yönlü algıyı keşfetmesiyle konuşma seviyesini had safhalara çekmenin yanı sıra iletişimde karşısındaki muhatap için anlaşılırlığını da ayarlayabilir. İnsan var oldukça iletişim var olmaya, konuşma ise günümüzü yaşatmaya devam edecektir.

#5 Kaynakça

GÜNEŞ, Firdevs (2007). Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

ÜNALAN, Şükrü (2007). Sözlü Anlatım, Ankara: Nobel Yayınevi.

YILDIZ, Cemal; Okur, Alpaslan; Arı, Gökhan; Yılmaz, Yakup (2008). Kuramdan Uygulamaya Türkçe Öğretimi, Ankara: Pegem Akademi

Türkçe Sözlük (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

ÜNALAN, Şükrü (2007). Sözlü Anlatım, Ankara: Nobel Yayınevi.

 

En yeni içerikler hakkında bilgi sahibi olmak İçerik Sitesi Instagram hesabımızı takibe alabilirsiniz.

Diğer içerikler için ana sayfamıza göz atabilirsiniz.

Sosyal İçerik Platformu