Zeka Nedir Zeka Nasıl Ölçülür

Psikologlar ‘Zeka Nedir?’ sorusunu 1800’lu yılların başından beri tartışmakta ve çeşitli ölçme araçları geliştirmektedir. Zeka, toplumlarca farklı tanımlanan bir kavramdır ve öznel sonuçlar elde edilmektedir. Zekanın nesnel tek açıklaması ölçümle elde edilebilir

 

-IQ Ölçümünün Temel Özellikleri ve Seviyeleri

Zekanın ölçülmesiyle ilgili ilk ciddi çalışmalar 1800’lü yılların sonunda başladı. Bu ölçüm ile bireyin beyninde yer alan her bölgenin işlevi gözlenir ve hangi taraf baskın hangi taraf baskın değil öğrenilmektedir. Zeka ölçümüyle ilgi farklı bilim adamlarının farklı teorileri bulunmaktadır. IQ testlerinde genel olarak geçerlilik ve güvenilirlik iki önemli faktördür. Geçerlilik, testin ölçmesi beklenen şeyin ölçtüğü anlamına gelmektedir. Güvenilirlik ise, tutarlılık anlamına gelir ve bir kişinin zeka testinde aldığı bir puan farklı zamanda benzer bir testte aynı sonucu vermesi gerekmektedir

 

–Başlıca IQ Testleri

Alfred Binet, dünyanın ilk standart zeka testi olan ALFRED-BİNET zeka testini geliştirmiştir. zeka testinde, gittikçe zorluğu artan maddeler içerir. Maddeler kelime bilgisini, belleği, genel bilgiyi ve diğer bilişsel becerileri ölçmektedir. Bu zeka testi tek bir puanla zeka yasını gösterdiği için popüler hale geldi. Zihinsel yaş, bir çocuğun zeka testindeki puanın aynı yastaki ortalama çocukların puanı ile karşılaştırılmasıyla zeka gelişimini tahmin etme yöntemidir. Zeka bölümü, bir çocuğun testinde hesaplanan zihinsel yaşının çocuğun krololojik yasına bölünüp 100 ile çarpılması sonucu elde edilir.

Weschler, ‘16YAŞ ÜSTÜ-WESCHLER YETİŞKİNLER İÇİN ZEKA TESTİ (WAİS-III)’ ve ‘3-16 YAŞ-WESCHLER ÇOCUKLAR İÇİN ZEKA TESTİ (WICH-III)’ testlerini geliştirmiştir. Testler, çeşitli alt testler altında organize edilmiş maddeler içermektedir. Uygulamalı bölüm resimlerin anlamlı düzene konulması, nesnelerin birleştirilmesi ve kodlarla ilgili birer bölüm içermektedir. Sözel ve uygulamalı bölümlerin puanları birleştirilerek tek bir IQ puanı elde edilmektedir.

 

-Teroriler

 

İki Faktör Teorisi

1904 yılında Charles Spearman tarafından ortaya konmuştur. Spearman, zekanın iki faktörü olduğunu söyler. Bunlardan birincisi, farklı bilişsel görevlerin ortak noktasını temsil eden genel bir zihinsel faktörü olduğunu öne sürmüştür. Buna ‘g faktörü’ demiştir. İkincisi ise, belirli zihinsel becerileri (matematik, sözel, mekanik) kapsayan spesifik faktörledir. Buna da ‘s faktörü’ demiştir. G Faktörü, şu anki IQ puanına dönüşmüştür.

Çoklu Zeka Teorisi

Howarda Gardner tarafında öne sürülen bir teoridir. Zekanın tanımının farklı becerileri kapsayacak şekilde genişletilmesi gerektiğini savunur. Tek bir zeka teorisi yerine sözel zeka, matematiksel zeka, görsel zeka, mekânsal zeka, kişinin kendisini anlaması zekası gibi kategorilere ayırmaktadır.

Üçlü Zeka Teorisi

Robert Stenberg tarafından ortaya konmuştur. Zekayı, insanların sorunları çözerken kullandığı 3 mantık sürecini analiz ederek tanımlamıştır. Birincisi, geleneksel zeka türleriyle ölçülen analitik ve mantıksal düşünce becerilenin ölçülmesidir. İkincisi, yaratıcı düşünceyi ve deneyimlerden öğrenmeyi gerektiren problem çözme becerisini kullanmaktır. Son olarak üçüncüsü ise, kişinin kendi sosyokültürel ortamına uyum sağlamasına yardım eden pratik düşünme beceridir.

 

-Kalıtım ve Çevre Etkisi

Kalıtım ve çevrenin etkisi yadsınamaz bir gerçektir. İnsan çevre etkisiyle bir şeylere merak duymaya başlar. Mesela imkanları iyi bir aile tarafından evlatlık edinilen bir çocuğun IQ puanı imkanı kötü bir ailede yasayan çocuktan daha yüksek olabilir. Çünkü imkanı iyi olan bir cevrede imkanlar fazladır yani erişebileceği olanaklar fazladır ve daha çok şeye merak duymaya başlayabilir. Yani kalıtım ve çevre etkileşime geçerek zekada büyük bir payı vardır.
Sonuç olarak genetik faktörler kişinin zeka (IQ) gelişimine %50 oranında katkıda bulunuyor; diğer %50 ise çevresel faktörlerde girilen etkileşimden kaynaklanıyor.

 

-Yaratıcılık Ölçümü ve Zeka ile İlgisi

Birçok yaklaşım sorunlara alışılmamış ve çeşitli düşünceler sunma yetisi olarak tanımlanabilecek aykırı düşünme üzerinden yoğunlaşmışlardır. Aykırı düşünmeyi test eden sorular testi çözenlere akıcı, esnek düşünme olanağı sağlamaktadır . 

 

-Yaratıcılığın Uç Noktaları

Yaratıcılık denince insanın aklına farklı düşünceler gelmektedir. Bu düşüncelerin daha üstü, uç noktaları da bulunmaktadır. Bu kişiler her şeyi merak eder ve şüphe duyarlar. Farklı alanlara ilgileri olur ve bu alanlarda çoğu kes başarılı olurlar. Yaratıcılığın uç noktası dediğimiz kavramdan dolayı fikirleri, eserleri ilgi çeker ve cevreden ilgi toplarlar. Yaratıcılığın uç noktasında bulunan çok iyi tanıdığımız bir kişi de Sigmund Freud’tur.

 

En yeni içerikler hakkında bilgi sahibi olmak İçerik Sitesi Instagram hesabımızı takibe alabilirsiniz.

Diğer içerikler için ana sayfamıza göz atabilirsiniz.

Sosyal İçerik Platformu